Otwarto wystawę "Nieobecni. Getto łódzkie 1940-1944" na Starym Rynku

Wielkoformatowe plansze ze zdjęciami mieszkańców Litzmannstadt Getta na łódzkim Starym Rynku stanęły w środę.

"W ten sposób chcemy upamiętnić 80. rocznicę likwidacji łódzkiego getta, upamiętnić osoby, które przeszły przez getto, zginęły na jego terenie lub zostały wywiezione do obozów zagłady. Wystawą inaugurujemy nasze działania edukacyjne na temat okupacji niemieckiej ziem polskich i mniejszości narodowościowych, które kiedyś były częścią państwa polskiego" – powiedział podczas otwarcia wystawy naczelnik oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Łodzi, Artur Ossowski.

Magdalena Zapolska-Downar dodała, że na wystawę wybrano najbardziej symboliczne fotografie z 20 tys. zdjęć wykonanych na terenie łódzkiego getta.

"To m.in. zdjęcie przedstawiające jedną z kładek łączącą poszczególne części getta, do dziś będącą wizualnym symbolem tego miejsca. Widzimy też osoby patrzące w kadr zza płotu z drutu kolczastego. To zdjęcie z kolei symbolizuje całkowitą izolację ludzi zamkniętych na terenie getta, bowiem wszystkie budynki, które z nim graniczyły zostały wyburzone, aby stworzyć pustą strefę uniemożliwiającą ucieczkę i jakikolwiek kontakt z tzw. stroną aryjską. Są też fotografie pracujących osób, bo getto łódzkie w pewnym momencie stało się swoistym obozem pracy, w którym 90 proc. uwięzionych osób pracowało na rzecz produkcji dla armii niemieckiej i prywatnych przedsiębiorstw Rzeszy" – tłumaczyła.

Na fotografiach widać też dziecko i starszego mężczyznę. To właśnie dzieci i ludzie starzy byli jednymi z pierwszych ofiar wywózek do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Ekspozycję można oglądać do 6 września. To jeden z wielu akcentów obchodów 80. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Ghetto. Główne uroczystości odbędą się w czwartek 29 sierpnia na Cmentarzu Żydowskim i Stacji Radegast. Tego dnia otwarta zostanie także wystawa "Od świtu do zmierzchu" w Domu Przedpogrzebowym na terenie Cmentarza, na którą złoży się 70 fotografii z kolekcji 3 tys. ocalonych negatywów autorstwa Henryka Rossa.

Druga część uroczystości odbędzie się na Stacji Radegast - w miejscu, z którego Niemcy wywozili Żydów do obozów zagłady. Po nich z Radegast wyruszy Marsz Pamięci organizowany przez Archidiecezję Łódzką, Gminę Wyznaniową Żydowską w Łodzi, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce oraz Marsz Żywych. Trasa obejmie istotne punkty w historii getta i zakończy się pod Pomnikiem Dekalogu w Parku Staromiejskim. Tego samego dnia wieczorem zaplanowano koncert w wykonaniu Chóru i Orkiestry Teatru Wielkiego w Łodzi oraz Chóru Żydowskiego CLIL.

Najważniejszymi wydarzeniami towarzyszącymi obchodom są spotkania z żyjącymi świadkami historii, m.in. z Haną Svirsky z Izraela, Leonem Weintraubem, mieszkającym w Szwecji oraz Marianem Turskim. Jak co roku zaplanowano też spacery, które służą zapoznaniu zainteresowanych z adresami, pod którymi Żydzi mieszkali przed wojną i w czasie okupacji.

Litzmannstadt Ghetto zostało utworzone przez Niemców w lutym 1940 r. Było drugim co do wielkości – po warszawskim – i najdłużej istniejącym gettem na okupowanych ziemiach polskich. Getto zajmowało teren dawnego Starego Miasta i dużą część Bałut. Początkowo zamknięto w nim 160 tys. osób. Później trafiło do niego wielu przedstawicieli żydowskiej inteligencji z Czech, Niemiec, Austrii i Luksemburga oraz 5 tys. Romów i Sinti z Austrii, a także około 20 tys. Żydów z podłódzkich miejscowości. Łącznie przeszło przez getto ponad 200 tys. osób.

Przez pięć lat z głodu i wyczerpania zmarło blisko 45 tys. osób. Większość z nich jest pochowana na Polu Gettowym na Cmentarzu Żydowskim. W styczniu 1942 r. rozpoczęły się masowe deportacje mieszkańców getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, gdzie zamordowano 70 tys. osób. Kolejne transporty docierały do Auschwitz-Birkenau. Przyjmuje się, że ostatni z nich został odprawiony 29 sierpnia 1944 r. Potem getto zostało zlikwidowane. Według różnych źródeł ocalało z niego jedynie od 7 do 13 tys. osób. (PAP)

Autor: Bartłomiej Pawlak

bap/ agm/ aszw/